Samodzielni

Wstęp

Fundacja Robinson Crusoe zajmuje się wspieraniem w usamodzielnieniu młodzieży z różnych form pieczy zastępczej. Aby ta praca była skuteczna, potrzebna jest jej nie tylko codzienna praktyka, ale i precyzyjna diagnoza potrzeb młodzieży, a także badanie efektywności istniejących form wsparcia. Dlatego Fundacja Robinson Crusoe angażuje się w projekty badawcze, których celem jest pogłębienie naszego rozumienia samodzielności, tworzenie rekomendacji dotyczących pożądanych rozwiązań oraz doskonalenie naszych metod pracy.

Badania mieszkań chronionych w Warszawie

Wiosną 2012 roku Fundacja Robinson Crusoe zainicjowała badanie procesu usamodzielnienia w mieszkaniach chronionych w Warszawie. Badania zostało sfinansowane ze środków Biura Pomocy i Projektów Społecznych m. st. Warszawy. Realizowali je eksperci z firmy badawczej Millward Brown SMG/KRC.
Badaniami objęte były 3 mieszkania chronione w Warszawie i jedno poza Warszawą. Przeprowadzono łącznie 20 wywiadów pogłębionych z mieszkańcami mieszkań chronionych, pracownikami socjalnymi, wychowawcami oraz dyrekcją placówek opiekuńczo-wychowawczych.
Dodatkowo przeprowadzono spotkanie warsztatowo-dyskusyjne z młodzieżą, która już opuściła mieszkania chronione. Było to pierwsze badanie procesu usamodzielnienia w mieszkaniach w Polsce.
Z badań wynika, że mieszkania chronione są „istotnym, wzmacniającym elementem procesu usamodzielniania” i mają duży potencjał wzmacniania poczucia własnej wartości wychowanka, poczucia odpowiedzialności i sprawstwa, a także nauczania umiejętności społecznych i praktycznych (gotowanie, sprzątanie, prowadzenie domowego budżetu, itp.). Zarazem do pełnego wykorzystania tego potencjału niezbędne jest zastosowanie przez osobę prowadzącą mieszkanie chronione określonych procedur i standardów.
Dlatego kontynuacją badań jest projekt standaryzacji systemu pracy z usamodzielniającą się młodzieżą, realizowany przez Fundację Robinson Crusoe na zlecenie Biura Pomocy i Projektów Społecznych m. st. Warszawy. Efektem projektu będzie dokument opisujący najlepsze praktyki zalecane przy prowadzeniu mieszkania chronionego. Dokument powstaje przy współpracy z pracownikami socjalnymi mającymi wieloletnie doświadczenie w prowadzeniu mieszkań chronionych.

Tutaj mogą Państwo pobrać raport z badań.

Badania procesu usamodzielnienia w rodzinach zastępczych i rodzinnych domach dziecka na Śląsku

Latem 2006 roku Fundacja Robinson Crusoe przy udziale Fundacji Ernst & Young przeprowadziła badanie przebiegu procesu usamodzielnienia młodzieży wychowującej się w instytucjonalnych i rodzinnych formach pieczy zastępczej. Badanie zostało przeprowadzone na terenie Śląska wśród wychowanek i wychowanków oraz opiekunów rodzin zastępczych spokrewnionych (RZS) i niespokrewnionych (RZN) oraz rodzinnych domów dziecka (RDD). Badanie miało formę ustrukturyzowanych wywiadów. Wzięło w nim udział 28 osób (19 wychowanek/wychowanków oraz 9 opiekunów).
Badanie ujawniło specyficzne cechy placówek pieczy zastępczej różnego typu oraz deficyty procesu usamodzielnienia. Jego wyniki można potraktować jako źródło informacji do planowania działań i tworzenia programów wspierających proces usamodzielnienia podopiecznych RDD i rodzin zastępczych.
Wnioski z przeprowadzonego badania zostały uwzględnione w programie Wehikuł Usamodzielnienia oraz Asystent/ka Usamodzielnienia Fundacji Robinson Crusoe.
Artykuł prezentujący wyniki badań zatytułowany „Ocena procesu usamodzielnienia wychowanków" autorstwa Marii Ibisz, Agaty Skalec i Magdaleny Szeniawskiej został zamieszczony w „Problemach opiekuńczo wychowawczych" nr 8/2007, wyd. przez Instytut Rozwoju Służb Społecznych.

Raport z badań procesu usamodzielnienia na Śląsku. kliknij aby pobrać

Publikacja kliknij aby pobrać

Usamodzielnienie oczami młodzieży

W latach 2011-2012 podopieczni Fundacji Robinson Crusoe wzięli udział w projekcie „Prawa dziecka w opiece zastępczej, od teorii do praktyki: nowe spojrzenie poprzez badania rówieśnicze”. Celem badań było zebranie wiedzy o tym, jak proces usamodzielnienia postrzegają osoby, które są w jego trakcie, albo niedawno go zakończyły. W trakcie badań zebrano w sumie 102 wywiady kwestionariuszowe.
W projekcie zastosowano metodę badania rówieśniczego – w roli osób przygotowujących i przeprowadzających wywiady wystąpili usamodzielnieni wychowankowie pieczy zastępczej. Metoda ta ułatwiła przełamanie nieufności i nawiązanie dobrych relacji między badaczami a badanymi. Wśród badaczy znaleźli się także „Robinsonowie” - osoby, które wcześniej uczestniczyły w projektach Fundacji Robinson Crusoe.
Badania ujawniły złożony obraz procesu usamodzielnienia. Według młodzieży zarówno okres mieszkania w instytucji pieczy zastępczej, jak i przygotowanie do jej opuszczenia i sam proces usamodzielnienia ma dużo mocnych stron. Jednocześnie wskazywali na braki: niewystarczającą pomoc finansową obwarowaną wieloma warunkami formalnymi, niedostateczne przygotowanie w zakresie umiejętności praktycznych (domowy budżet, gotowanie, kontakt z urzędnikami) czy zbyt wczesny moment rozpoczynania procesu usamodzielnienia (18 lat). Najpoważniejszą trudnością okazało się jednak nie sprawy finansowe czy praktyczne, ale niedostateczne poczucie bliskości, więzi i przynależności, które w momencie przeprowadzki do mieszkania chronionego czy komunalnego zostaje narażone na dużą próbę.
Wartością dodaną projektu było przygotowanie bazy dobrych praktyk w zakresie usamodzielnienia. Badacze rówieśniczy nakręcili także film-przesłanie prezentujący postulowane przez nich standardy procesu usamodzielniania.

Projekt „Prawa dziecka w opiece zastępczej, od teorii do praktyki: nowe spojrzenie poprzez badania rówieśnicze” został zrealizowany przy wsparciu finansowym Komisji Europejskiej. Obejmował on Albanię, Czechy, Finlandię i Polskę. Koordynatorem projektu w Polsce było Stowarzyszenie SOS Wioski Dziecięce.